Begin dit jaar kreeg een Spaanse zaak in Nederland ook media aandacht (o.a. RTL en AD). Wat was het geval? Een man en een vrouw waren op huwelijkse voorwaarden gehuwd. Er was sprake van een rolverdeling waarbij de vrouw zorgde voor de twee kinderen en het huishouden terwijl de man geld verdiende en carrière maakte. Na de scheiding bleef de vrouw met lege handen achter. Zij startte in Spanje een procedure en beriep zich op een Spaanse wettelijke bepaling die inhoud dat echtgenoten evenveel moeten bijdragen aan de lasten van het huwelijk. Dat resulteerde in een beslissing waarbij de man € 204.000 aan de vrouw moest voldoen. Kan dat ook in Nederland?

Wat volgt uit de wet?

Uit de Nederlandse wet volgt dat echtgenoten elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd zijn. Dat houdt ook in dat echtgenoten in immateriële zin (niet alleen financieel) voor elkaar moeten zorgen. Uit de wet volgt ook een draag- en fourneerplicht voor de kosten in de huishouding, waaronder de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen, die erop neer komt dat de kosten;

• eerst ten laste van gezamenlijk inkomen van de echtgenoten komen en als dat niet toereikend is, dan;
• ten laste van hun eigen inkomens in evenredigheid en als dat niet toereikend is, dan;
• ten laste van het gezamenlijk vermogen en als ook dat niet toereikend is, dan;
• ten laste van het eigen vermogen naar evenredigheid.

Echtgenoten kunnen anders afspreken en bijvoorbeeld andere regelingen vastleggen in huwelijkse voorwaarden. Ze kunnen onder meer specifieke kosten in- en buitensluiten en ook vervalbedingen opnemen.

Wat valt onder de kosten van de huishouding?

Dat is een hele goede vraag waar ook de rechtspraak geen eenduidig antwoord op heeft. In ieder geval behoren tot de kosten van de huishouding de kosten voor eten, drinken, gas, water, licht, kleding en huur van een woning. Ook gezamenlijke vakantie en aangeschafte inboedelgoederen vallen onder de gewone kosten.

Het wordt al lastiger bij (de lasten) een koopwoning, zeker als echtgenoten niet samen en voor een evenredig deel eigenaar zijn. De hoogste rechter in Nederland heeft geoordeeld dat zowel aflossingen op een hypothecaire geldlening als premiebetalingen op een met een hypothecaire geldlening verbonden spaarpolis niet tot de kosten der huishouding kunnen worden gerekend juist omdat met dergelijk soort betalingen beoogd wordt aan vermogensopbouw te doen.

Netto-inkomen of bruto-inkomen?

In een zaak uit 2010, waarbij de belastingdienst de ene echtgenoot volledig aansprakelijk stelde voor de belastingschuld van de andere echtgenoot i.v.m. diens onderneming in de vorm van een eenmanszaak, oordeelde de Hoge Raad dat belastingschulden niet kunnen worden gekwalificeerd als kosten in het kader van de gewone gang van de huishouding. In zijn algemeenheid wordt ook ten aanzien van de draag- en fourneerplicht deze uitleg gevolgd. De netto-benadering is juist. Een persoon moet immers eerst aan zijn wettelijke verplichtingen voldoen (o.a. betalen van belastingen) en wat dan overblijft, kan gebruikt worden ten behoeve van de huishouding. Ook hier zijn uitzonderingen denkbaar, bijvoorbeeld omzetbelasting als een goed of dienst is gebruikt en of verteert en of verleend in verband met het draaiende houden van de huishouding.

Wat is het antwoord op de vraag?

De kans is uitermate klein dat een vergelijkbare uitspraak ook in Nederland gewezen wordt. Dat neemt niet weg dat de invoering van de beperkte gemeenschap per 1 januari 2018 zou kunnen leiden tot vergoedingsrechten in verband met schulden ten behoeve van de kosten van de huishouding die wel of niet vanuit gemeenschappelijke middelen zijn betaald. Het is altijd goed om na te denken over gevolgen van een keuze en afspraken goed vast te leggen. Als daar hulp bij nodig is, kan contact met onze specialisten worden opgenomen.