Heeft een verzoek tot proceskostenveroordeling in het familierecht kans van slagen?
Op 30 augustus 2023 ontving ons kantoor van het gerechtshof Den Haag een beschikking in een kinderalimentatiegeschil. Het hof heeft de wederpartij veroordeeld tot betaling van de proceskosten. Het hof oordeelde dat de wederpartij de procedure nodeloos complex heeft gemaakt en dat de bereidheid om in het belang van goed ouderschap te denken en te handelen in een compromissfeer ontbrak. Een verzoek kan dus kans van slagen hebben.
Wat is een proceskostenveroordeling?
Een proceskostenveroordeling is een door de rechter genomen beslissing waarbij de ene partij een vergoeding van kosten aan de andere partij moet voldoen. Het gaat om kosten die betrekking hebben op juridische bijstand, gerechtskosten (bijvoorbeeld griffierecht) en andere uitgaven die verband hielden met het geschil (bijvoorbeeld de kosten van de ingeschakelde deskundige).
Wat volgt uit de wet?
Een in het ongelijk gestelde partij wordt volgens de wet bij vonnis in de kosten veroordeeld. In familiezaken staat de beslissing veelal in een beschikking. Uit de wet volgt niet expliciet dat een bij beschikking in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten wordt veroordeeld. De Hoge Raad (hoogste gerechtelijke instantie in Nederland) heeft echter bepaald dat een veroordeling ook mogelijk is in het familierecht.
Wanneer spreekt de rechter een proceskostenveroordeling vaak uit?
De rechter kan uit zichzelf (ambtshalve) of op verzoek van (één van de) partijen een proceskostenveroordeling uitspreken maar daartoe is de rechter niet verplicht. In het personen- en familierecht is een veroordeling eerder uitzondering dan regel. Het uitgangspunt is namelijk dat iedere partij de eigen kosten betaald (compensatie van kosten). De rechter kan op grond van de redelijkheid en billijkheid een veroordeling uitspreken. Wil sprake zijn van een dergelijke situatie, dan moet zeer duidelijk zijn dat sprake is van het nodeloos in rechte betrekken van de wederpartij.
Het compenseren van kosten heeft te maken met de verhoudingen tussen de partijen. Zij hebben een relatie, bijvoorbeeld als ex-partners en of als ouders. Een kostenveroordeling kan die relatie (verder) onderdruk zetten. Het gerechtshof Den Bosch heeft dat in 2012 begrijpelijk uitgelegd:
“Een zakelijk “gelijk” van de een op een of meerdere onderdelen van de rechtsstrijd tussen partijen betekent immers niet zonder meer dat de ander, de aard van de geschilpunten in aanmerking genomen, de zaak zonder behoorlijke gronden aanhangig heeft gemaakt. Die gronden kunnen deels liggen in de emotionele geladenheid van de problematiek. De rechter in familierechtelijke aangelegenheden zou zijn taak miskennen, indien hij uitsluitend toegankelijk zou zijn voor een zakelijke en juridische argumentatie. De noodzakelijke terughoudendheid van de rechter wordt ook ingegeven door de overweging dat partijen in vele gevallen nog met elkaar verder moeten, in onderhavig geval als de ouders van [minderjarige dochter]. Een kostenveroordeling (grotendeels) ten laste van de een ten gunste van de ander kan de verdere relatie belasten, nu deze veroordeling als prestigewinst kan worden opgevat.”
Is de kans groter in beroep?
De kans van een proceskostenveroordeling in eerste aanleg (bij de rechtbank) is kleiner dan in beroep (bij het gerechtshof). De rechter getoetst of de procedure nodig was. De rechtbank Midden Nederland heeft op 27 mei 2022 geoordeeld dat het bewust stoppen met het betalen van de alimentatie en de stress en spanning die dat met zich meebracht, reden opleverde voor een proceskostenveroordeling. De rechtbank Zeeland-West-Brabant oordeelde op 19 mei 2023 dat het starten van een procedure die leidt tot niet-ontvankelijkheid, wat de verzoeker wist of kon weten, leidde tot veroordeling in de kosten. Uiteindelijk zijn de gegevens van de zaak relevant voor de beoordeling.
Hoe hoog is een proceskostenveroordeling?
Ook als een proceskostenveroordeling wordt uitgesproken, is deze veroordeling veelal niet kostendekkend. De rechtbank en het gerechtshof gebruiken veelal een forfaitaire proceskosten volgens het liquidatietarief toe. Dat tarief houdt geen rekening met het uurtarief van de advocaat of de daadwerkelijk aan uw zaak besteedde tijd.
Wilt u meer weten of het familierecht of over uw proceskansen? Neem dan gerust contact met ons op.