In het begin van 2020 zal het arbeidsrecht wederom veranderen. Op 1 januari 2020 treden de Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren (WNRA) en de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) in werking.
In dit artikel staan we stil bij de invoering van de WNRA en zetten we de belangrijkste gevolgen en wijzigingen voor de ruim 500.000* ambtenaren uiteen.
Van aanstelling naar arbeidsovereenkomst
De WNRA bepaalt dat aanstellingen van ambtenaren automatisch worden omgezet in arbeidsovereenkomsten met dezelfde arbeidsvoorwaarden. Daarom is het niet nodig te onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden, of een (nieuwe) overeenkomst te ondertekenen. Toch kan het zijn dat de overheidswerkgever een arbeidsovereenkomst opstelt en deze wil laten ondertekenen door de ambtenaar. Dit kan een nuttig moment zijn om bestaande afspraken te bevestigen of juist om deze te herzien.
Bezwaarprocedure bij eigen werkgever verdwijnt
De arbeidsovereenkomst wordt beheerst door het civiele recht. Het is daardoor niet langer mogelijk om bij onenigheid met de werkgever een bezwaarprocedure te starten (al kan in een cao nog wel een bezwaar- en geschillenregelingen worden opgenomen om op een meer laagdrempelige manier problemen aan te kaarten). Geschillen binnen het arbeidsrecht worden uiteindelijk voorgelegd aan de kantonrechter.
Voor een ontslag zal de werkgever toestemming moeten vragen aan het UWV of de kantonrechter. Het is nog steeds vereist om een gegronde reden te hebben voor het ontslaan van een werknemer. De gegronde redenen in het civiele ontslagrecht zijn wel anders dan de ontslaggronden die nu voor ambtenaren gelden. De ontslaggronden voor ambtenaren zijn momenteel opgenomen in de toepasselijke reglementen, maar in het civiele ontslagrecht is dit steeds dezelfde limitatieve opsomming van artikel 7:669 lid 3 BW: bedrijfseconomische redenen, langdurige arbeidsongeschiktheid, frequent ziekteverzuim, disfunctioneren, verwijtbaar handelen of nalaten, gewetensbezwaar, verstoorde arbeidsrelatie. Naast deze limitatieve gronden is het ook mogelijk om op een andere grond ontslagen te worden indien van de werkgever in redelijkheid niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Met de invoering van de WAB zal ook een (beperkte) combinatie van deze gronden kunnen leiden tot ontslag. Voor ambtenaren is het ook nieuw dat een proeftijdontslag of een ontslag op staande voet mogelijk is.
Nog steeds ambtenaar?
Ondanks de wijzigingen blijft “de ambtenaar” in ieder geval gedeeltelijk bestaan. De speciale regels die nu gelden voor ambtenaren op grond van de Ambtenarenwet, blijven namelijk grotendeels van kracht. De geheimhoudingsplicht, het verbod om giften aan te nemen en de plicht om nevenfuncties te melden blijven onverkort van toepassing.
De WNRA houdt de overheidswerkgevers druk bezig en individuele ambtenaren worden geconfronteerd met veranderingen. Bent u ambtenaar en hebt u vragen over de implementatie van de WNRA of de gevolgen voor u persoonlijk? Neem dan contact op met een van onze arbeidsrechtspecialisten.
* De invoering van de WNRA geldt niet voor politieke ambtsdragers, leden van de Hoge Colleges van Staat, leden van adviescolleges en zelfstandige bestuursorganen, de rechterlijke macht, defensie- en politieambtenaren (inclusief burger-/administratief-/technisch personeel) en notarissen en gerechtsdeurwaarders.