Een bijzondere curator kan door de rechter benoemd worden in het belang van een minderjarig kind. Wanneer en waarom gebeurt dat?

Soorten familierechtprocedures

De familierechtprocedures zijn grofweg te verdelen in geschillen over (1) afstamming en adoptie, (2) gezag, omgang en scheiding en (3) kinderbeschermingsmaatregelen. De rechter neemt in deze procedures een beslissing die het kind aangaat. Er wordt altijd een bijzondere curator benoemd in procedures over afstamming en adoptie. Bij procedures over onder meer gezag, omgang en kinderbeschermingsmaatregelen kan een rechter een bijzondere curator worden benoemd.

Minderjarige is procesonbekwaam

Een minderjarig kind is veelal procesonbekwaam en heeft geen procesbevoegdheden. Daardoor zijn de mogelijkheden voor een kind om zijn stem te laten horen in een procedure beperkt. Het startpunt is namelijk dat een minderjarig kind niet zelfstandige als procespartij mag optreden. De ouders of voogden moeten dat namens een kind doen. Kunnen zij dat niet, dan kan een advocaat of bijzondere curator namens het kind optreden.

Minderjarige moet beschermd worden

De gedachte van de Nederlandse wetgever is dat een kind beschermd moet worden tegen zichzelf en onbezonnen procederen. De wetgever verwacht dat een kind lichtzinnig, roekeloos, onvoorzichtig, onervaren en onnadenkend een procedure zal starten en de wetgever wil een kind daartegen beschermen.

Een andere reden is dat de wetgever de verhouding tussen ouders en kind een bijzonder karakter toedicht. De persoonlijke aard van gezinsconflicten brengt met zich mee dat een ouder en een kind niet in een gerechtelijke procedure tegenover elkaar moeten staan.[1] Het is de taak van de ouders om een procedure te voorkomen.

Vereisten voor een verzoek tot benoeming

Toch is een procedure niet altijd te voorkomen. Als een procedure wordt gevoerd, dan is een kind voor de behartiging van zijn belangen afhankelijk van de wettelijk vertegenwoordiger. Belangen van ouders/voogden en kinderen kunnen botsen. Een kind kan ook onderwerp van de strijd tussen de ouders worden. Als geen sprake is van botsende belangen, dan kan een bijzondere curator niet worden benoemd.

Als sprake is van botsende belangen dan moet het geschil ook nog van substantiële aard zijn. De omvang van het geschil bepaalt daarom ook of een bijzondere curator kan worden benoemd. Hoe de substantiële aard wordt beoordeeld door de rechter, laat zich lastig omlijsten. Als ouders nog andere manieren hebben om een einde te maken aan de belangenstrijd of het conflict, zoals mediation of hulpverlening, dan zal die weg veelal eerst bewandeld moeten worden.

De benoeming van een bijzondere curator kan niet plaatsvinden met als doel in het algemeen de belangen van de minderjarige te beschermen. De benoeming moet in het belang van het kind zijn. De bijzondere curator kan het kind in en buiten de procedure ondersteunen en zijn belangen behartigen binnen de opdracht van de rechter.

Overweegt u een verzoek tot benoeming van een bijzondere curator of hebt u behoefte aan andere informatie, neem dan vrijblijvend contact met ons op.

[1] Kamerstukken II 1989/90, 21309, 2, p. 18-21 (notitie rechtspositie minderjarigen).