Als mediator en als advocaat help ik mensen bij het vastleggen van afspraken bij een scheiding. Soms wordt mij verweten dat ik te veel op detailniveau afspraken probeer vast te leggen. Ik krijg dan te horen dat voor de cliënten duidelijk is wat zij willen en bedoelen. Uitvoerige vastlegging hoeft dan niet. Maar klopt dat wel?
Welke verplichting heeft de mediator als het gaat om de vastlegging van afspraken?
Vaststellingsovereenkomst
Wanneer het cliënten lukt om via mediation (deel)afspraken te maken, kunnen zij ervoor kiezen om die afspraak of afspraken vast te leggen in een vaststellingsovereenkomst. In een scheidingstraject wordt deze overeenkomst ook convenant (een overeenkomst op ex-partnerniveau) en ouderschapsplan (een overeenkomst op ouderniveau) genoemd. Het doel van de vastlegging is het scheppen van duidelijkheid waarmee een einde komt aan een geschil.
Gedragsregel 7 Mediation Federatie Nederland (MfN)
Uit gedragsregel 7 van het MfN volgt dat een mediator geacht wordt te beschikken over technische vaardigheden, waaronder het vastleggen van afspraken in een overeenkomst. De tuchtcommissie heeft zich uitgelaten over deze gedragsregel en geoordeeld dat het aan de mediator is om duidelijke afspraken tussen partijen vast te leggen die niet voor meerdere uitleg vatbaar zijn.
Het College van Beroep voor mediators heeft over de bijzondere rol van een mediator in echtscheidingszaken overwogen: “In die gevallen dient de begeleiding van de mediator erop gericht te zijn dat het convenant een juridisch houdbaar, afgewogen, samenhangend en duurzaam onderhandelingsresultaat bevat.” En vervolgens: “Indien de mediator zelf geen jurist is dient hij het (concept)convenant voor te leggen aan een op het betrokken gebied gespecialiseerde jurist dan wel er bij partijen op aan te dringen de uitkomst van de tussen hen gevoerde onderhandelingen juridisch te laten toetsen”.
Ook binnen de reguliere rechtspraak heerst de opvatting dat mediators verplicht zijn om zodanige informatie aan partijen te verschaffen dat zij over en weer inzicht hebben in hun rechten en verplichtingen. Van een mediator die een echtscheiding begeleidt, wordt verwacht dat deze beschikt over gedegen juridische en financiële kennis.
Mocht een afspraak toch leiden tot onduidelijkheid tussen de cliënten, dan mag van de mediator verwacht worden dat helder uitgelegd wordt wat de afspraak is en hoe die in de praktijk moet worden uitgevoerd. Daarbij moet voor ogen worden gehouden dat de rol van een mediator na de mediation is uitgespeeld en een interpretatiekwestie alleen met instemming van cliënten gezamenlijk kan worden voorgelegd.
Autonomie van cliënten
Cliënten kunnen kiezen om afspraken niet in detailniveau op papier te zetten of voor een open-eindafspraak. Als dat gebeurt, rust op de mediator de verplichting op cliënten te bevragen. Cliënten dienen zich bewust te zijn van de risico’s die een dergelijke afspraak met zich meebrengen en de mogelijkheid krijgen om deskundige hulp in te schakelen als zij niet over voldoende kennis beschikken om de gevolgen van hun keus te overzien. Cliënten hebben de keuze, maar de mediator doet er verstandig aan deze keuze ook zorgvuldig vast te leggen.
Het staat de mediator vrij om modelteksten te gebruiken. Die teksten moeten wel afgestemd te worden op de situatie van de cliënten. Wil je als cliënt of als mediator hulp bij het opstellen of beoordelen van een (concept)overeenkomst? Neem dan contact met onze specialisten op!