Stelt u zich de volgende situatie voor: Ouders hebben twee kinderen. Nadat moeder is overleden, is de relatie tussen vader en zoon verstoord geraakt. Vader wil zoon onterven en voorkomen dat hij een beroep kan doen op zijn legitieme portie. Kan vader door opname van legaten in zijn testament ervoor zorgen dat zoon geen geld toekomt?
Wie is erfgenaam?
Een kind is erfgenaam van een ouder als de ouder-kindrelatie volgt uit de geboorteakte of als het kind geadopteerd is. Overlijdt de ouder dan wordt de nalatenschap in gelijke delen verdeeld tussen de partner en de kinderen.
Als een ouder overlijdt, dan moet het kind beslissen over de erfenis. Er zijn 3 opties. (1) Het kind kan verwerpen en dan komt het kind niets toe. (2) Het kind kan de erfenis zuiver aanvaard. Het kind erft dan ook de schulden. (3) De laatste en meest voor de hand liggende wijze van aanvaarden is beneficiair. De erfgenaam ontvangt alleen de nalatenschap als de opbrengst de schuld overtreft. Is de nalatenschap negatief, dan ontvangt de erfgenaam niets.
Welke aanspraak heeft een kind bij onterving?
Een ouder kan in een testament opnemen dat een kind niet zal erven. Het testament is een akte waarin de wil van de erflater, de overledene, is verwoord. Een kind kan ondanks het testament toch aanspraak maken op zijn wettelijk minimum. Dit wordt een beroep op de legitieme portie genoemd en deze mogelijkheid volgt uit de wet. De legitieme portie is de helft van een kindsdeel. Op basis van het voorbeeld zou de zoon ½ van het vermogen toekomen en na onterving en met een beroep op de legitieme portie ¼ deel.
Wat zijn legaten en wat is hun effect?
De ouder kan in het testament opnemen dat een bepaald goed of een bepaald geldbedrag aan een specifiek persoon wordt nagelaten. Dit wordt een legaat genoemd. Een legaat komt, tenzij het aan een of meer bepaalde erfgenamen of legatarissen is opgelegd, ten laste van de gezamenlijke erfgenamen.
Stelt dat vader € 40.000 nalaat en heeft opgenomen dat de 4 kleinkinderen ieder € 10.000 krijgen (legaat), dan zouden de zoon en de dochter geen geldbedrag erven. Vader heeft de optie om in zijn testament op te nemen dat de legaten enkel op het erfdeel van zoon in mindering worden gebracht. Dochter krijgt dan € 20.000, ieder kleinkind € 5.000 en zoon € 0.
Wat zijn de mogelijkheden van de zoon?
De legaten gaan ten koste van het erfdeel. Mocht de zoon de erfenis verwerpen dan kan de zoon bij de verklaring tot verwerping aangeven wel aanspraak te willen maken op zijn legitieme portie. In het geval van beneficiaire aanvaarding doet de zoon er ook goed aan om meteen aanspraak te maken op de legitieme portie om uitkering van legaten te voorkomen. De zoon heeft de mogelijkheid om binnen 5 jaar vanaf het moment van overlijden van vader een beroep doen op zijn legitieme portie. Uiteindelijk zal de omvang van de nalatenschap een rol spelen bij het volledig of gedeeltelijk uitkeren van de legaten aan de kleinkinderen. Het is immers de bedoeling van de wetgever geweest met de legitieme portie een gedeelte van de waarde van het vermogen van de erflater voor de legitimaris veilig te stellen.
Zit u met een erfrechtelijke vraag? Neem dan contact op met onze specialisten.